خسارت 67 هزار میلیاردی عاملان پیک چهارم به کشور
به گزارش مجله فناوری، به نظر می رسد در فروردین امسال نیز که مقررشده مشاغل سطح 2، 3 و 4 در شهرهای قرمز کشور 10 روز تعطیل شوند و برای شهرهای نارنجی نیز محدودیت هایی درنظر گرفته شده، آسیب ناشی از تعطیلی ها ضرر و زیان چشمگیری را به ثبت برساند.
به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، به نقل از فرهیختگان، در تاریخ 16 اسفند سال 99 روزنامه فرهیختگان در گزارشی با عنوان پیچ خطرناک نوروز با ارائه آمار و ارقام قابل تأملی از فروش بلیت حمل ونقل عمومی، نسبت به جهش ویروس کرونا پس از جهش آمارهای سفرهای نوروزی هشدار داد. در آن گزارش آمده بود: در روزهای اخیر اتمام بلیت های ایام نوروز ناوگان حمل ونقل بین شهری این نگرانی را به وجود آورده که ممکن است با کاهش محدودیت ها و پروتکل های بهداشتی، افزایش سفرها در هفته های آینده، کشورمان را با یک بحران جدی ناشی از اوج گیری ویروس کرونا روبه رو کند. هشدارهای فرهیختگان و بسیاری از رسانه و کارشناسان اقتصادی و سلامت بی فایده بود و با سهل گیری های دولت، سفرهای نوروزی مشابه سال های قبل از کرونا انجام شد. به نظر می رسد دلیل سهل گیری دولت، ترجیح اقتصاد بر سلامت بوده است، چراکه نگاهی به اظهارات متناقض دولتی ها در آن روزها نشان می دهد کاهش محدودیت ها، برای برخورداری بخش های خدماتی و ازجمله گردشگری از درآمدهای ناشی از سفرهای نوروزی بوده است. در این خصوص نگاهی به آمارهای گزارش گردشگری ملی مرکز آمار ایران نشان می دهد در صورت نبود کرونا و نبود هیچ محدودیت کرونایی، گردش اقتصادی سفرهای نوروزی حدود 12 تا 15 هزار میلیارد تومان برآورد می گردد، این درحالی است که آنالیز های فرهیختگان از داده های سامانه شاپرک نشان می دهد محدودیت 10 روزه کرونایی که در آذرماه سال 99 پس از جهش کرونا اجرا شده، مبادلات اقتصادی در سامانه شاپرک را حدود 67 هزار میلیارد تومان کاهش داده است. به نظر می رسد در فروردین امسال نیز که مقررشده مشاغل سطح 2، 3 و 4 در شهرهای قرمز کشور 10 روز تعطیل شوند و برای شهرهای نارنجی نیز محدودیت هایی درنظر گرفته شده، آسیب ناشی از تعطیلی ها ضرر و زیان چشمگیری را به ثبت برساند که به هیچ وجه با درآمدهای اصناف در سفرهای نوروزی قابل مقایسه نیست. البته همه اینها مربوط به کسب وکارها بوده و باید به این ارقام تعداد مرگ ومیرها، زیان بخش سلامت و گرفتاری های دیگر را نیز اضافه کرد.
مُهر تعطیلی بر 65 درصد از اصناف شهرهای قرمز
براساس اعلام علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، در شراط فعلی 80 درصد شهرهای کشور در شرایط قرمز و نارنجی قرار دارند. سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، می گوید: طبق تصمیم ستاد ملی کرونا، در شهر های قرمز (257 شهر) فقط گروه یک مشاغل اجازه فعالیت دارند و مشاغل گروه های 2، 3 و 4 اجازه فعالیت ندارند. در شهرهای با شرایط نارنجی هم گروه یک و 2 مشاغل اجازه فعالیت دارند و گروه 3 و 4 نمی توانند فعالیت داشته باشند. طبق این تصمیم، از شنبه به مدت 10 روز تعطیلی های سراسری اعمال خواهد شد و بعد از آن ستاد ملی کرونا ارزیابی خواهد نمود که اگر لازم باشد این تعطیلی ها ادامه پیدا کند وگرنه متوقف گردد.
اما گروه های شغلی یک تا 4 کدامند؟ براساس اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا، مشاغل گروه یک شامل سوپرمارکت ها، فروشگاه های زنجیره ای، تعمیرگاه ها و سایر مشاغل ضروری هستند که تعطیل نخواهند شد. همچنین مشاغل گروه 2 نیز عبارتند از: بوستان ها و مراکز تفریحی، پاساژهای سربسته و سرباز، بازارهای سرپوشیده، مراکز خرید و فروش عظیم غیرمواد غذایی و بازارهای موقت، بازارها و نمایشگاه های فروش انواع خودرو، مراکز شماره گذاری اتومبیل، باشگاه های ورزشی، سالن های بدن سازی، آرایشگاه های مردانه، مراکز فروش لوازم آرایشی و بهداشتی، مراکز فروش فرش و موکت، لوازم خانگی، پارچه، پرده، مبلمان، تزئینات داخلی، مراکز فروش کادویی، اسباب بازی، لوازم التحریر، مراکز فروش انواع پوشاک، کیف و کفش، خرازی، خیاطی، آتلیه و عکاسی، آژانس مشاور املاک، خدمات چاپ دیجیتال، مراکز تهیه و طبخ غذا با پذیرش مشتری، قهوه خانه ها با عرضه مواد دخانی، قنادی و شیرینی پزی تر و خشک، آب میوه و بستنی فروشی و مشاغل مشابه و سینما و تئاتر. طبق اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا، مدارس، دانشگاه ها، حوزه های علمیه، آکادمی های فنی وحرفه ای، زبان سراها، آکادمی ها و کتابخانه ها، مهدهای کودک، استخرهای سرپوشیده، موزه ها و باغ موزه ها، تالارهای پذیرایی، آرایشگاه های زنانه و سالن های زیبایی و کاهش فعالیت مترو و حمل ونقل عمومی درون شهری جزء گروه سوم یا سطح سوم از مشاغل هستند که در همه محدودیت های کرونایی اعمال شده مشمول تعطیلی ها می شوند. همایش ها، برگزاری مراسم اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، مدارس شبانه روزی، باشگاه های ورزشی مربوط به ورزش های پربرخورد ازجمله: کشتی، کاراته و جودو، کافه ها، چایخانه ها و قهوه خانه ها با عرضه مواد دخانی، باغ وحش ها، شهربازی ها و مراکز تفریحی آبی نیز گروه یا سطح چهارم از مشاغل هستند که در کنار گروه دوم و سوم در همه محدودیت های کرونایی، مشمول محدودیت و تعطیلی می شوند. درخصوص اینکه سهم گروه های چهارگانه از کل مشاغل و اصناف کشور چقدر است، آمار و ارقام مستندی وجود ندارد اما در تاریخ 18 آذرماه سال 99 آن طور که محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام نموده، به لحاظ تعداد اصناف، گروه یک شامل 35 درصد از اصناف کشور و گروه 2 بیش از 45 درصد دیگر و 20 درصد مابقی نیز مربوط به گروه سوم و چهارم از اصناف است.
زیان 250 هزار میلیاردتومانی اصناف در سال 99
- پیامدهای اقتصادی ویروس کرونا بر اقتصاد کلان ایران بحث های مفصلی صورت گرفته و در فرهیختگان نیز طی چندین گزارش به این موضوع پرداخته شده است. اما موضوعی که کمتر به صورت تفصیلی مورد بحث و آنالیز قرار گرفته، پیامدهای شیوع کرونا بر اصناف است. اصناف از دو جهت از ویروس کرونا آسیب دیده اند؛ اولی به واسطه محدود شدن عرضه و تقاضای کل بوده و دومی به واسطه محدودیت هایی است که دولت در فروردین سال 99، آذرماه 99 و بار دیگر در شرایط فعلی اعمال نموده است. برآیند آن چیزی که با شیوع ویروس کرونا در دنیا و ایران اتفاق افتاده، به محدود شدن عرضه و تقاضای کل منجر شده است. به این صورت که در بخش تقاضا، مصرف خانوار به علت کاهش درآمد، عدم تمایل برای خرید، افزایش پس انداز به دلیل نا اطمینانی از آینده و کاهش صادرات به دلیل ملاحظات تحریمی و بهداشتی کشورهای طرف تجاری به شدت کاهش پیدا نموده است. از طرفی در بخش عرضه نیز با شوک هایی مانند تعطیلی اجباری بخش عمده ای از خدمات، افزایش هزینه و سخت شدن واردات مواد اولیه و آسیب دیدن زنجیره فراوری کالا روبه رو بوده ایم. کسب وکار اولین و اشتغال دومین قربانی تهدید شدن عرضه و تقاضای کل بوده است.
براساس نظرسنجی مرکز آمار ایران در 6 ماهه نخست شیوع کرونا، 38درصد کسب وکارهای کشور به طور کامل تعطیل شده اند و 17درصد از آنها با نیمی از ظرفیت خود درحال فعالیت بوده اند که بیشترین آثار سوء آن در حوزه خدمات معرفی شده است. همچنین برآورد شده است در بازه زمانی شیوع ویروس کرونا، در 25درصد از کل بخش های کسب وکار، حداقل یک نفر از دورکاری استفاده نموده و نزدیک به 30درصد از کسب وکارها مجبور به تعدیل نیرو شده اند. براساس این نظر سنجی مساله افزایش نرخ ریزش مشتریان یا از دست دادن مشتری موضوعی بوده است که بسیاری از کسب وکارها از آن رنج می برند. از دیگر زاویه آماری نیز محدودیت عرضه و تقاضا به افت 3درصدی هزینه بخش خصوصی در 6 ماهه ابتدایی سال 99 در مقایسه با سال 98 منجر شده است. براساس اعلام بانک مرکزی مصرف بخش خصوصی در 6 ماهه ابتدایی سال 98 برابر با 128 هزار میلیاردتومان بوده که در سال 99 به 124 هزار میلیاردتومان رسیده است. عمده مصرف بخش خصوصی توسط خانوار ها رقم خواهد خورد و افت کسب وکار ها و بیکاری ناشی از آن علت اصلی این تعدیل بوده است. در این خصوص دبیرکل اتاق اصناف ایران می گوید: کرونا، بیش از 250 هزار میلیاردتومان درآمد اصناف را کاهش داد و این ضربه بسیار عظیمی به فعالان بازار بود. محمدباقر مجتبایی در گفت وگویی که با پایگاه اطلاع رسانی کرونا داشته، بیان می دارد در کل دنیا به واسطه بروز پاندمی کرونا، تقاضای خرید به علت اینکه مردم درآمدشان کاهش یافته و به خاطر خانه نشینی ها و مراعات های بهداشتی افت شدیدی داشته است.
زیان 67 هزار میلیاردتومانی هر محدودیت 10روزه
- بخش های قبل گفته شد بنابر روایت دبیرکل اتاق اصناف ایران در سال99 شیوع کرونا، بیش از 250هزار میلیاردتومان آمد اصناف را کاهش داد. با توجه به اینکه رقم مذکور مربوط به کل سال99 و همچنین اسفند98 است، اما در اینجا آنالیز ای از آمارهای سامانه شاپرک انجام داده ایم که تا حدودی شاید بتواند به این سوال پاسخ دهد که ایجاد محدودیت های کرونایی که هربار پس از اوج گیری شیوع کرونا اتفاق افتاده، در سال گذشته (فروردین، آذر و موارد پراکنده دیگر) چه مقدار به اصناف زیان وارد نموده است. یکی از سامانه هایی که به خوبی می تواند شرایط مذکور را شرح دهد، آمارهای ماهانه سامانه شاپرک است. در این زمینه، شاخص اول سامانه شاپرک که می تواند آثار و پیامدهای تعطیلی های مقطعی را نشان دهد، تغییرات مربوط به تعداد تراکنش های اقتصادی در کشور است. در این زمینه برای اینکه بتوانیم آثار ویروس کرونا بر تقاضای کالا و خدمات را بهتر مشاهده کنیم، آمار تراکنش های اقتصادی در شاپرک طی 12ماهه سال های 98 و 99 با یکدیگر مقایسه شده اند. همچنین از آنجایی که داده های سامانه شاپرک مربوط به سه ابزار موبایلی، خریدهای اینترنتی و کارتخوان هاست، برای درک بهتر اثرگذاری تعطیلی ها روی کسب وکارها، آمارهای تراکنش های کارتخوان ها نیز در اینجا ثبت شده است. آنالیز داده های بانک مرکزی ایران نشان می دهد در آذرماه سال99 که محدودیت دوهفته ای برای گروه های 2، 3 و 4 اعمال و محدودیت های بیشتری نیز برای گروه های سوم و چهارم اعمال شده، تعداد کل تراکنش های سامانه شاپرک (کارتخوان ها، ابزار اینترنتی و موبایلی) نزدیک به 68میلیون تراکنش نسبت به آبان ماه کاهش یافته است. این درحالی است که در آذرماه98 نسبت به آبان تعداد تراکنش ها افزایش 31میلیونی واحدی داشته است. درخصوص تعداد تراکنش کارتخوان ها نیز طی آذرماه سال گذشته تعداد تراکنش ها بیش از 84میلیون کاهش نشان می دهد. این حالی است که در آذرماه98 نسبت به آبان تعداد تراکنش ها افزایش 27میلیونی واحدی داشته است. اما علاوه بر تعداد تراکنش ها، مقایسه رقم ریالی تراکنش ها نیز نکات قابل تاملی را نشان می دهد؛ به طوری که طبق آمارهای بانک مرکزی، مقایسه ارزش ماهانه کل تراکنش های سیستم سامانه شاپرک (تراکنش های ابزار اینترنتی، کارتخوان ها و موبایلی) نشان می دهد در اولین محدودیت های سال99 که مربوط به فروردین بوده، رقم کل ارزش تراکنش ها حدود 198هزار میلیاردتومان است که با وجود افزایش نرخ تورم، تنها 15هزار میلیاردتومان بیشتر از رقم 183هزار میلیاردتومان ارزش تراکنش های فروردین98 است. همچنین در آذرماه نیز که محدودیت های کرونایی گسترده ای در کشور اعمال شد، ارزش کل تراکنش های سیستم سامانه شاپرک در آذرماه چیزی حدود 419هزار میلیاردتومان است که این مقدار به رغم گسترش تجارت الکترونیکی در کشور، 19هزار میلیاردتومان از رقم آبان99 کمتر است. کاهش 19هزار میلیاردتومانی ارزش تراکنش های سامانه شاپرک درحالی در آذرماه99 اتفاق افتاده که رقم تراکنش های آذرماه98 با 279هزار میلیاردتومان، حدود 27هزار میلیاردتومان (حدود 11درصد) بیش از تراکنش های آبان 98 بوده است. نگاهی به آمار ماهانه ارزش تراکنش های کارتخوان های فروشگاهی نیز در سال99 نشان می دهد در آذرماه سال99 که کشور تعطیلی بیش از دوهفته ای در بسیاری از مشاغل گروه 2 و 3 داشته، ارزش تراکنش ها در آذرماه نسبت به آبان کاهش 34هزار میلیاردتومان داشته است. این درحالی صورت می گیرد که ارزش تراکنش های ماهانه کارتخوان ها در آذرماه98 حدود 20هزار میلیاردتومان بیش از آبان98 بوده است. همچنین در فروردین99 که محدودیت های کرونایی موجب تعطیلی بسیاری از اصناف کشور شد، رقم ارزش تراکنش های سیستم کارتخوان های فروشگاهی کشور به حدود 155هزار میلیاردتومان رسیده که با وجود افزایش تورم، حدود 11هزار میلیاردتومان از رقم فروردین 98 کمتر است. کاهش ارزش تراکنش های کارتخوان ها از این منظر مهم است که بسیاری از مشاغل امکان و شرایط و زیرساخت لازم را برای ارائه خدمات به صورت اینترنتی و کسب وکارهای تجارت الکترونیک را ندارند. طبیعی است صاحبان این مشاغل بیشترین آسیب را از محدودیت های کرونایی خواهند دید. به عبارت مختصرتر، نگاهی به آمارهای سامانه شاپرک نشان می دهد زمانی که محدودیت 10روزه در آذرماه سال99 صورت گرفته، درصورت رشد 10درصدی در ارزش تراکنش های سامانه شاپرک (تجربه آذرماه98)، رقم ارزش کل تراکنش ها باید به 486هزار میلیاردتومان می رسید درحالی که این رقم 419هزار میلیاردتومان یا به عبارتی 67هزار میلیاردتومان کمتر از رقم برآوردی است. البته همه اینها صرفا مربوط به اصناف و فراوری کشور بوده و آسیب های بخش سلامت را نیز باید به این ارقام اضافه کرد. این موضوعی است که سخنان اخیر دبیرکل اتاق اصناف ایران نیز بر آن صحه می گذارد. به گفته دبیرکل اتاق اصناف ایران، متوسط نسبت چک های برگشتی به چک های مبادله ای (چک های صاه) عمدتا حدود 10صد در ماه است و این نسبت در فروردین99 که محدودیت کرونایی اعمال شده، به 28صد رسید و این یعنی میزان چک های برگشتی به حدود سه برابر رسید. 18هزار میلیاردتومان چک فروردین99 برگشتی داشتیم و برآورد ما این است که عمده این چک ها، حوزه اصناف بوده اند.
اخبار گروه سایر رسانه ها صرفا بازنشر اخبار سایت ها و خبرگزاری هاست و خبرنگاران هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.
بازگشت به صفحه رسانه ها
- بخش های قبل گفته شد بنابر روایت دبیرکل اتاق اصناف ایران در سال99 شیوع کرونا، بیش از 250هزار میلیاردتومان آمد اصناف را کاهش داد. با توجه به اینکه رقم مذکور مربوط به کل سال99 و همچنین اسفند98 است، اما در اینجا آنالیز ای از آمارهای سامانه شاپرک انجام داده ایم که تا حدودی شاید بتواند به این سوال پاسخ دهد که ایجاد محدودیت های کرونایی که هربار پس از اوج گیری شیوع کرونا اتفاق افتاده، در سال گذشته (فروردین، آذر و موارد پراکنده دیگر) چه مقدار به اصناف زیان وارد نموده است. یکی از سامانه هایی که به خوبی می تواند شرایط مذکور را شرح دهد، آمارهای ماهانه سامانه شاپرک است. در این زمینه، شاخص اول سامانه شاپرک که می تواند آثار و پیامدهای تعطیلی های مقطعی را نشان دهد، تغییرات مربوط به تعداد تراکنش های اقتصادی در کشور است. در این زمینه برای اینکه بتوانیم آثار ویروس کرونا بر تقاضای کالا و خدمات را بهتر مشاهده کنیم، آمار تراکنش های اقتصادی در شاپرک طی 12ماهه سال های 98 و 99 با یکدیگر مقایسه شده اند. همچنین از آنجایی که داده های سامانه شاپرک مربوط به سه ابزار موبایلی، خریدهای اینترنتی و کارتخوان هاست، برای درک بهتر اثرگذاری تعطیلی ها روی کسب وکارها، آمارهای تراکنش های کارتخوان ها نیز در اینجا ثبت شده است. آنالیز داده های بانک مرکزی ایران نشان می دهد در آذرماه سال99 که محدودیت دوهفته ای برای گروه های 2، 3 و 4 اعمال و محدودیت های بیشتری نیز برای گروه های سوم و چهارم اعمال شده، تعداد کل تراکنش های سامانه شاپرک (کارتخوان ها، ابزار اینترنتی و موبایلی) نزدیک به 68میلیون تراکنش نسبت به آبان ماه کاهش یافته است. این درحالی است که در آذرماه98 نسبت به آبان تعداد تراکنش ها افزایش 31میلیونی واحدی داشته است. درخصوص تعداد تراکنش کارتخوان ها نیز طی آذرماه سال گذشته تعداد تراکنش ها بیش از 84میلیون کاهش نشان می دهد. این حالی است که در آذرماه98 نسبت به آبان تعداد تراکنش ها افزایش 27میلیونی واحدی داشته است. اما علاوه بر تعداد تراکنش ها، مقایسه رقم ریالی تراکنش ها نیز نکات قابل تاملی را نشان می دهد؛ به طوری که طبق آمارهای بانک مرکزی، مقایسه ارزش ماهانه کل تراکنش های سیستم سامانه شاپرک (تراکنش های ابزار اینترنتی، کارتخوان ها و موبایلی) نشان می دهد در اولین محدودیت های سال99 که مربوط به فروردین بوده، رقم کل ارزش تراکنش ها حدود 198هزار میلیاردتومان است که با وجود افزایش نرخ تورم، تنها 15هزار میلیاردتومان بیشتر از رقم 183هزار میلیاردتومان ارزش تراکنش های فروردین98 است. همچنین در آذرماه نیز که محدودیت های کرونایی گسترده ای در کشور اعمال شد، ارزش کل تراکنش های سیستم سامانه شاپرک در آذرماه چیزی حدود 419هزار میلیاردتومان است که این مقدار به رغم گسترش تجارت الکترونیکی در کشور، 19هزار میلیاردتومان از رقم آبان99 کمتر است. کاهش 19هزار میلیاردتومانی ارزش تراکنش های سامانه شاپرک درحالی در آذرماه99 اتفاق افتاده که رقم تراکنش های آذرماه98 با 279هزار میلیاردتومان، حدود 27هزار میلیاردتومان (حدود 11درصد) بیش از تراکنش های آبان 98 بوده است. نگاهی به آمار ماهانه ارزش تراکنش های کارتخوان های فروشگاهی نیز در سال99 نشان می دهد در آذرماه سال99 که کشور تعطیلی بیش از دوهفته ای در بسیاری از مشاغل گروه 2 و 3 داشته، ارزش تراکنش ها در آذرماه نسبت به آبان کاهش 34هزار میلیاردتومان داشته است. این درحالی صورت می گیرد که ارزش تراکنش های ماهانه کارتخوان ها در آذرماه98 حدود 20هزار میلیاردتومان بیش از آبان98 بوده است. همچنین در فروردین99 که محدودیت های کرونایی موجب تعطیلی بسیاری از اصناف کشور شد، رقم ارزش تراکنش های سیستم کارتخوان های فروشگاهی کشور به حدود 155هزار میلیاردتومان رسیده که با وجود افزایش تورم، حدود 11هزار میلیاردتومان از رقم فروردین 98 کمتر است. کاهش ارزش تراکنش های کارتخوان ها از این منظر مهم است که بسیاری از مشاغل امکان و شرایط و زیرساخت لازم را برای ارائه خدمات به صورت اینترنتی و کسب وکارهای تجارت الکترونیک را ندارند. طبیعی است صاحبان این مشاغل بیشترین آسیب را از محدودیت های کرونایی خواهند دید. به عبارت مختصرتر، نگاهی به آمارهای سامانه شاپرک نشان می دهد زمانی که محدودیت 10روزه در آذرماه سال99 صورت گرفته، درصورت رشد 10درصدی در ارزش تراکنش های سامانه شاپرک (تجربه آذرماه98)، رقم ارزش کل تراکنش ها باید به 486هزار میلیاردتومان می رسید درحالی که این رقم 419هزار میلیاردتومان یا به عبارتی 67هزار میلیاردتومان کمتر از رقم برآوردی است. البته همه اینها صرفا مربوط به اصناف و فراوری کشور بوده و آسیب های بخش سلامت را نیز باید به این ارقام اضافه کرد. این موضوعی است که سخنان اخیر دبیرکل اتاق اصناف ایران نیز بر آن صحه می گذارد. به گفته دبیرکل اتاق اصناف ایران، متوسط نسبت چک های برگشتی به چک های مبادله ای (چک های صاه) عمدتا حدود 10صد در ماه است و این نسبت در فروردین99 که محدودیت کرونایی اعمال شده، به 28صد رسید و این یعنی میزان چک های برگشتی به حدود سه برابر رسید. 18هزار میلیاردتومان چک فروردین99 برگشتی داشتیم و برآورد ما این است که عمده این چک ها، حوزه اصناف بوده اند.