گزارش، آیا ترکیه مهمان ناخوانده شبه جزیره عربستان خواهد بود؟ - مجله فناوری

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، یک سال از توافق ریاض مبنی بر توافق طرفین اماراتی و سعودی برای تشکیل دولت در یمن گذشت اما همچنان شورای انتقالی جنوب و نیروهای دولت مستعفی منصور هادی پیروز به ائتلافی که منتج به تشکیل دولت گردد، نشدند.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

عدم کارآمدی توافق ریاض با گذشت یک سال از آن در سایه اتفاقاتی است که مقامات اماراتی-سعودی را بیش از پیش در خصوص آینده یمن نگران می نماید. پیشروی های جبهه انصارلله همچنان ادامه دارد، ایران بدون هیچ نگرانی سفیر خود را به صنعا فرستاده که قطعاً پیغام واضحی برای آنها دارد و نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای معادلات منطقه ای شان مشکل ساز خواهد شد.

در کنار همه این عوامل، اخبار ضد و نقیض حضور ترکیه در یمن به ویژه اماراتی ها و جبهه مورد حمایتشان یعنی شورای انتقالی را به شدت نگران نموده است.

ترکیه از شروع بحران یمن در سایه قدرت نرم خود کم و بیش تحرکاتی از خود در یمن به جا گذاشته که عمدتاً در قالب اقدامات خدماتی و یاری رسانی و اعزام مجروحان جنگی به ترکیه به جهت مداوا بوده، اما در همین سطح نیز اماراتی ها نارضایتی خود را بروز داده اند.

اوایل شروع درگیری های یمن، نیروی دریایی امارات از تخلیه کشتی های ترکیه ای در سواحل یمن که حامل مواد غذایی-دارویی بودند جلوگیری کردند و این اتفاق بارها تکرار شد. دی ماه سال 97 هم نیروی وابسته به امارات در شهر عدن تیم امداد و نجات ترکیه ای را بازداشت نموده بودند.

اماراتی ها معتقدند اجازه به گسترش حضور ترکیه در یمن پای این کشور را به حوزه های سخت و جدی تر این بحران خواهد کشاند. آنها در سوریه و لیبی هم در تقابل با محور ترکیه قرار دارند و با توجه به پیروزیت نسبی ترک ها در لیبی در تقابل با امارات، شیخ نشین های جنوب خلیج فارس حاضر به تکرار آن در یمن نیستند.

حزب اصلاح یمنی با گرایشات اخوانی خود به عنوان ظرفیت و پل ارتباطی ترکیه برای ورود به یمن نام برده می گردد. هرچند سران این حزب گرایشاتی به سمت محور سعودی و نیروی تحت حمایت آنها یعنی دولت مستعفی یمن دارند اما وجود شاخه نزدیک به محور ترکی-قطری نگرانی هایی را در جبهه جنوبی یمن برانگیخته است.

پایگاه الخبر الیمنی به تازگی گزارشی را منتشر نموده که در آن به نقل از یک روزنامه نگار اعلام می نماید صلاح باتیس، رییس حزب اصلاح در منطقه حضرموت یمن به تازگی سفری به ترکیه داشته که محتوای آن مربوط به چگونگی انتقال و استقرار نیروهای تحت حمایت ترکیه در سوریه به جبهه یمن بوده است.

این روزنامه نگار همزمانی تخلیه بزرگترین پایگاه ترکیه در سوریه و آماده سازی لیبی در جهت راه چاره سیاسی را بی ارتباط به این اتفاق نمی داند که نیروهای تحت حمایت ترکیه در این دو کشور توسط اخوانی های یمن جذب شوند.

پیش از این در بهار سال جاری نشریه عرب ویکلی نزدیک به محور اماراتی مدعی شده بود که گزارشاتی از یمن رسیده که نشان می دهد ترکیه با همراهی قطر به وسیله نیروی های اخوان در یمن قصد حضور در این کشور را دارد.

در این گزارش آمده که ترکیه به صورت پنهانی در سه منطقه یمن یعنی شبوا، سقطری و المخا در استان تعز متمرکز شده است.

هرچند ادعاهای مطرح شده در این گزارش را نمی توان به طور کامل پذیرفت اما واضح است نگرانی اصلی محور اماراتی و حتی سعودی، فعال شدن راهبرد نفوذ ترکیه به وسیله اخوانی های یمن و دسترسی احتمالی آنها به سواحل مشرف به دریای عرب است. به طوری که برای اتصال ترکیه به دریای سرخ و پایگاه های خود و از طرف دیگر اتصال آن به خلیج فارس و پایگاه خود در سواحل قطر یک کمربند ژئوپلیتکی در حومه شبه جزیره تشکیل خواهد داد، که یک زنگ خطر جدی برای محور سعودی-اماراتی خواهد بود.

از این رو رفت و آمد های مقامات ترکی و یمنی به شدت آنها را نگران نموده و زیر ذره بین نیروهای شورای انتقالی جنوب قرار گرفته است.

سال گذشته سفر معاون وزیر کشور ترکیه به عدن که برای اولین بار از شروع بحران یمن یک هییت عالی رتبه از این کشور وارد یمن می شد واکنش های منفی را به دنبال داشت.

الجزیره رسانه نزدیک به ترکیه این سفر را سر شروع تحول در روابط یمن و ترکیه خواند و طبق اعلام همین رسانه هیئت ترکیه ای طی این سفر گفت و گوهایی در خصوص آموزش نیروهای امنیتی جنوب یمن توسط ترکیه داشته که با توجه با حضور اماراتی ها در این مناطق، واکنش منفی آنها را در پی خواهد داشت. هرچند در گزارش های رسمی سفر مقامات ترکی برای آنالیز اقدامات بشر محبت آمیز ترکیه در یمن بوده است.

خانم النا دلوزی، پژوهشگر مسائل خلیج فارس و انرژی در جدیدترین پژوهش خود که در انستیتو واشنگتن منتشر شده به موضوع یمن پرداخته است.

او می گوید که اگر برای پایان مسئله یمن نگاه پروژه ای داشته باشیم دارای 12 بازیگر اصلی است که چهارتای آن را کشورهای خارجی از جمله عمان، ایران، عربستان و امارات تشکیل می دهند. این پژوهشگر معتقد است که می توان یک پروژه کلان تر را برای یمن در نظر گرفت که شامل دو بازیگر دیگر خارجی خواهد شد که آن دو قطر و ترکیه هستند که به وسیله حزب اصلاح می توان شاهد تاثیرگذاری آنها در فرایند یمن بود.

اگر فرض تصمیم ترکیه برای نقش آفرینی جدید در ترکیه را در نظر بگیریم، سه سناریو را می توان در نظر گرفت:

- ترکیه به نقش خود در حوزه نفوذ نرم در قالب اقدامات عمدتاً خدماتی و بشرمحبت آمیز خواهد اضافه نمود. به ویژه اینکه اگر مناطقی از یمن در جهت بازسازی قرار گیرند.

- کوشش برای تبدیل شدن به بازیگر سیاسی موثر در یمن به وسیله حزب اصلاح به منظور نقش آفرینی مذاکرات پیرامون توافق ریاض و پشتیبانی از نیروهای اخوانی به منظور تبدیل آنها به مهره های موثر و غیرقابل حذف در صحنه تحولات یمن یا در سطحی بالاتر به عنوان میانجی میان گروه های مستقر در جنوب و جبهه انصارلله قصد نقش آفرینی داشته باشد. به ویژه اینکه ظرفیت گفت وگو ترکیه و قطر با طرف ایرانی به عنوان جدی ترین حامی انصارالله وجود دارد در حالیکه برای عربستان کاملاً منتفی و امارات کمتر است.

- مورد آخر به وقوع پیوستن ادعاهای اماراتی و نقش آفرینی ترکیه در قالب اعزام گروه های نظامی و شبه نظامی به جبهه یمن است که این گزاره حساسیت های بین المللی را به دنبال خواهد داشت و سیاست خارجی دولت اردوغان بیش از پیش مورد انتقاد قرار خواهد گرفت.

اکنون با توجه به اینکه نتیجه انتخابات آمریکا پیروزی جو بایدن را نشان می دهد، به دنبال استقرار دولت جدید در کاخ سفید باید منتظر دور جدید کنش ها و تنش ها و معادله سازی ها سیاسی در غرب آسیا باشیم که مسئله یمن هم از این قاعده مستثنی نخواهد بود و باید دید در این میان آیا اردوغان به دنبال اقدامات جدیدی در حوزه سیاست خارجی خواهد رفت یا خیر.

سمیرا کریمشاهی، دانشجوی ارشد مطالعات خاورمیانه