شرایط مهاجران افغانستانی در بازار کار ایران ، آیا افغانستانی ها به بیکاری دامن می زنند؟ - مجله فناوری

آمار دقیقی از تعداد مهاجران افغانستانی در ایران در دست نیست. اما مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی در تیرماه سال گذشته در مصاحبه ای با ایرنا گفته بود تعداد پناهندگان در ایران 800 هزار نفر است. از سوی دیگر عباس عراقچی در 18 اردیبهشت 1398 در یک برنامه تلوزیونی گفته بود: در حال حاضر بیش از سه میلیون شهروند افغانستانی در ایران زندگی می کنند که بر اساس برخی از برآوردها بیش از دو میلیون فرصت شغلی را در اختیار دارند و برآورد می شود که سالانه سه تا چهار میلیارد یورو از کشور ما خارج می شود.

عراقچی در آن زمان با اشاره به هزینه زندگی مهاجران در ایران، گفت: وقتی تحریم های آمریکا اثر کند منابع اقتصادی ما محدود شود و فروش نفت ایران به صفر برسد که البته این اتفاق نمی افتد ما مجبور هستیم که سیاست های ویژه ای برای اقتصاد خود اعمال کنیم و ممکن است در یک جا به یک نقطه ای برسیم که نتوانیم این هزینه ها را ادامه دهیم و در آن صورت ممکن است از خواهران و برادران افغانستانی خود بخواهیم ایران را ترک کنند.

ممنوعیت حضور اتباع خارجی در 17 استان

بر اساس آمارها در سال 95 تعداد شاغلان خارجی زن و مرد 538 هزار و 646 نفر بود. البته هنوز آمار دقیق و بروز شده ای از تعداد شاغلان خارجی در کشور منتشر نشده است. اما سوال اینجاست که آیا حضور اتباع افغانستانی در استان ها به بیکاری دامن می زند؟

برخی می گویند که مهاجران فرصت شغلی را از آنها گرفته اند اما باید بگوییم که توزیع اتباع خارجی در ایران بر اساس قوانین مناطق ممنوعه برای اقامت و تردد صورت می گیرد. بر این اساس 17 استان برای اقامت و تردد اتباع خارجی ممنوع هستند. استان هایی که نرخ بیکاری بالا دارند.

اتباع خارجی در کدام استان ها ساکن اند؟

بر اساس آمارهای رسمی در سال 95، بیشترین نرخ اشتغال اتباع خارجی در استان بوشهر با 98.1 درصد و کمترین نرخ آن در استان کرمانشاه با 68.4 درصد است. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار خارجی در همان سال در استان زنجان با 71.6 درصد بیشترین و استان های کرمانشاه و قم کمترین نرخ را داشتند.

اگرچه بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران در سال 95، نرخ اشتغال نیروی کار اتباع خارجی در کشور 96.1 درصد بود اما شرایط کاری برای برخی از آنها چندان مطلوب نیست. مهاجران افغانستانی فاقد مدرک امکان بهره مندی از حقوق و مزایای کار و امنیت کاری را ندارند.

کارفرماها در صورت به کارگیری نیروی کار فاقد مدرک و فاقد کارت کار به ازای هر روز 300 هزار تومان جریمه می شوند. این در حالی است که برخی از کارفرماها همچنان به دلیل مزیت هایی که به کارگیری نیروی کار فاقد مدرک دارد، همچنان آنها را ترجیح می دهند.

البته برخی مهاجران در چنین شرایطی دیگر امنیت شغلی ندارند. آنها می گویند تجربه هایی داشتند که کارفرما دستمزد آنها را بعد از سرانجام کار نداده ولی نه دستشان به جایی بند بوده و نه امکان پیگیری قانونی داشتند.

با همه اینها ایران کشوری است که همچنان گزینه اصلی بسیاری از مهاجران افغانستانی است. البته هر ساله تعدادی از آنها از ایران خارج می شوند و بعد از مدتی به ایران بازمی گردند. اما برخی نیز از ایران خارج می شوند و یا برای همیشه به کشور خودشان برمی گردند و یا مقصدی جز ایران در پیش می گیرند.

جهانبخش مهران فر، پژوهشگر حوزه اقتصاد مهاجرت در دی ماه سال گذشته در مصاحبه با خبرنگاران گفته بود: مهاجران به ویژه جوان ها که پیش بینی می کنند در کشورهای اروپایی بتوانند تحت پوشش سازمان ملل قرار گیرند و بعد از مدتی اقامت و کار و تحصیل بتوانند از خدمات شهروندی مطلوب برخوردار باشند، علاقه بسیار زیادی برای خروج از ایران دارند و خطرات این جابجایی را نیز به جان می خرند.

گفتنی است طی چهار ماه ابتدایی سال 2021، 364 هزار مهاجر افغانستانی فاقد مدرک افغانستانی از ایران خارج شدند که نسبت به دوره مشابه سال قبل، 94 هزار نفر بیشتر است.